Cultuur en erfgoed voor iedereen

1.1 Culturele diversiteit en participatie: meedoen!

Buurthuizen en bottom-up initiatieven vervullen niet alleen een belangrijke sociale rol, maar fungeren juist in deze wijken als spil in het verbinden van cultuur en de bewoners uit de wijk. Om cultuur in de wijk echt te laten floreren, is het belangrijk dat initiatieven zoals ‘Maakplaats’ ook hier verankerd worden en dat de nieuwe subsidieregeling voor bijzondere projecten leidt tot impactvolle projecten in de wijken. Als aanvulling op het meer traditionele aanbod van amateurkunsten is ook volop energie te voelen binnen de urban cultuurbeoefening. (Met de parapluterm ‘urban’ wordt verwezen naar een veelheid aan afzonderlijke disciplines, waaronder verschillende dansstijlen (hiphop, breakdance, popping, locking) evenals uitingsvormen zoals rap, graffiti en beatboxing.)

Steeds meer urban activiteiten worden aangeboden met een mix van dans en sport. Het kernteam Urban Sports & Culture (cultuur Combinatiefunctionaris Cultuur, welzijn jongerenwerk Wel.kom en sport Sportservice Roermond), heeft de mogelijkheden van het urban aanbod in Roermond op een rij gezet, op basis van de eerder uitgevoerde urban city scan. Op grond van de aanbevelingen uit die scan is het kernteam nu bezig met het versterken van de urban scene in Roermond samen met diverse partners. Naast de vele verenigingen zien we ook steeds meer culturele ondernemers met een groot bereik naar amateurkunstenaars, waaronder een grote groep dansscholen met een aanzienlijk bereik.

Een andere manier om de zichtbaarheid van cultuur te vergroten, is het onder de aandacht brengen van de website www.cultuurroermond.nl, hier zijn we al mee gestart. Hierop staan alle culturele initiatieven genoemd en worden nieuwe projecten uitgelicht. Meerdere keren per jaar volgt ook een nieuwsbrief om inwoners uit onze gemeente op de hoogte te houden. In samenwerking met WeAreRoermond verbeteren we de aankomende jaren de positie van deze website waardoor nog meer bezoekers het culturele aanbod weten te vinden en actief de instellingen en activiteiten van bijvoorbeeld verenigingen bezoeken.

Ten aanzien van cultuureducatie voor het primair onderwijs continueren we het convenant Cultuureducatie Primair Onderwijs Roermond met de partners stichting ECI en stichting Swalm en Roer voor de inzet van de bovenschoolse cultuurcoördinator in het primair onderwijs. We vragen deze coördinatoren bij de uitvoering extra aandacht voor lokaal en regionaal erfgoed te hebben. Ook zetten we in op een groter bereik van kinderen en jongeren voor kunst en cultuur onder schooltijd door de mogelijkheid voor scholen te bieden om gebruik te maken van de ‘Cultuurbus’ Roermond. Deze bus kan worden ingezet om kostenneutraal tussen de onderwijsinstellingen en de culturele instellingen te reizen.

1.2 Fysiek en immaterieel erfgoed als verhalenvertellers

Veel van de bijzondere geschiedenis van Roermond is zichtbaar in de vele monumenten die de gemeente rijk is. Ook in de omliggende wijken is erfgoed te vinden in de vorm van monumenten, met de nadruk op industrie, religie, oorlogshistorie en voor- en naoorlogse stedenbouw en architectuur. Er liggen kansen in het meer beleefbaar maken van dit monumentale erfgoed, zo benadrukt ook de regionale visie toerisme en recreatie ‘Verbinden, vertellen en verrijken’ (2019). Het onderhouden van het erfgoed is een permanente opgave waarbij, zeker voor de grote beeldbepalende monumenten, financiering van de overheden benodigd is, waaronder ook van de gemeente. Bescherming en ontwikkeling van erfgoed wordt verankerd in het nieuw op te stellen beleid op basis van de Omgevingswet. Ook de verduurzaming van de monumenten en gebouwen binnen het beschermd stadsgezicht is een grote uitdaging. De gemeente Roermond is daarnaast rijk aan erfgoed dat minder aan de oppervlakte zichtbaar is, maar waarbij verhalen of tradities onverminderd worden doorgegeven of nieuw leven ingeblazen. De aankomende jaren zet de gemeente, naast onderhoud en verduurzaming, in op het openstellen van dit erfgoed voor bijzondere projecten waarbij verhalen van de stad en gemeente centraal staan.

1.3 De amateurkunst verenigingen

Ook de vele amateurverenigingen die Roermond rijk is, behoren tot het immaterieel erfgoed. Zij blazen lokale composities of maatschappelijke gebeurtenissen uit het verleden letterlijk nieuw leven in en geven tradities en het dialect door aan toekomstige generaties. Denk aan de vele fanfares, harmonieën, schutterijen, koren, toneelverenigingen en heemkundeverenigingen in Roermond. Omdat dit aanbod vaak van onderschatte waarde is en tegelijk een laagdrempelige toegang voor een breed publiek vormt, zijn deze verenigingen van groot belang voor de gemeente. Wij vinden het dan ook belangrijk om ambachten, amateurkunsten, heemkundeverenigingen en het verenigingsleven onder de aandacht te brengen van inwoners uit de gemeente zodat deze nog meer naar waarde worden geschat. Zeker nu bij een groot aantal verenigingen de ledenaantallen mede door de coronacrisis nog verder zijn teruggelopen.

De verenigingen hebben het niet makkelijk, de coronacrisis was een zware tijd en ook nu merken sommige verenigingen hier nog de nadelige gevolgen van. Er blijft in de nieuwe meerjarenvisie volop aandacht voor de vele amateurkunstverenigingen die de gemeente rijk is. We hebben verschillende subsidieregelingen voor de verenigingen, zo is er straks een basissubsidie regeling en een projectenregeling. Iedere vereniging die in aanmerking komt voor een subsidie ontvangt vanaf 2024 een basissubsidie. Met die subsidie komen we de verenigingen tegemoet als onderdeel van hun totaal begroting, hun basis. De subsidie moet gezien worden als een aanvulling of onderdeel die wordt ingezet om hun kerntaken te kunnen uitvoeren. Bij het bepalen van de hoogte van de subsidie wordt vanaf 2024 niet meer enkel gekeken naar het ledenaantal. Dit betekent dat ook verenigingen met een gering aantal leden meer kansen krijgen op voortbestaan. We gaan uit van gelijke kansen voor het culturele verengingsveld waarbij we juist ook aandacht hebben voor de kleinere initiatieven die toch ook een grote impact kunnen hebben op de samenleving. Verder zien we dat eenzaamheid onder ouderen een zeer actueel probleem is. Voor de coronacrisis waren zij vaak frequente cultuurbeoefenaars bij een vereniging. Activiteiten gericht op ouderen (vaak georganiseerd door verenigingen) zijn dan ook van groot belang voor de positieve gezondheid van deze doelgroep.

Naast het meer traditionele aanbod van amateurkunsten is volop energie te voelen binnen de urban cultuurbeoefening. Steeds meer urban activiteiten met een mix van dans en sport worden aangeboden binnen de gemeente. Ook ervaren we dat steeds meer culturele ondernemers samenwerken met amateurkunstenaars zoals dansscholen die voornamelijk jonge talenten bereiken. Om cultuurparticipatie- en educatie te vergroten voor verschillende doelgroepen opent de gemeente een nieuwe subsidieregeling per 2023, bedoeld voor projecten die zich richten op het bevorderen van cultuurparticipatie en -educatie in de brede zin van het woord. Hierbij staat de samenwerking met diverse partners in de zorg, het maatschappelijk veld (welzijnsorganisaties, kerken), het onderwijs en cultuur centraal. De verenigingen worden begin 2023 meegenomen in het formuleren van de subsidieregeling, zodat deze goed aansluit bij de praktijk van amateurkunsten in Roermond. Ook organiseert de gemeente vervolgens sessies om de regeling goed uit te leggen aan verenigingen en te ondersteunen waar het kan met het indienen van een goede aanvraag.

1.4 Jeugdfonds Cultuur / Kunstbende Limburg

Cultuurdeelname moet voor iedereen toegankelijk zijn. Ongeacht achtergrond, waar je vandaan komt, opleidingsniveau of de grootte van de portemonnee. Om de toegang voor cultuur te vergroten voor kinderen en jongeren in Roermond continueert de gemeente de huidige meerjarige overeenkomst met het Jeugdfonds Cultuur. Regelmatig evalueren we de afspraken.
Ook blijft gemeente Roermond Kunstbende Limburg ondersteunen. De afgelopen jaren heeft Kunstbende Limburg veel betekenis kunnen hebben voor de jongerencultuur in Roermond. Zo won Tyrone Martines de afgelopen editie van de landelijke wedstrijd van Kunstbende en stond hij op diverse podia in Nederland om zijn danskunsten aan een groot publiek te laten zien, dankzij zijn deelname aan Kunstbende in Roermond. Kunstbende Limburg heeft sterke banden met enkele middelbare scholen in Roermond en wil dit de komende jaren uitbreiden.

1.5 Combinatiefunctionarissen Cultuur en New Culture

Vanaf 2009 neemt de gemeente Roermond deel aan de ‘Rijksregeling Impuls brede scholen, sport en cultuur’. In de afgelopen periode is de regeling aangepast en sinds 2019 bestaat de regeling onder de naam ‘Brede Regeling Combinatiefuncties’. De verbindende rol van een combinatiefunctionaris cultuur is onmisbaar. De combinatiefunctionaris cultuur is namelijk de cruciale schakel tussen cultuur, onderwijs, welzijn en verenigingsleven in de wijken. Cultuureducatie en talentontwikkeling zijn twee belangrijke speerpunten waaraan de combinatiefunctionaris een bijdrage levert. Op dit moment is de beschikbare capaciteit van de combinatiefunctionaris te beperkt. Momenteel is 0,7 fte voor de combinatiefunctionaris beschikbaar, waarvan 0,5 fte in vaste dienst (dienstverband bij stichting ECI,) en 0,2 fte flexibel in te zetten op basis van de vraag. We maken per 2023 budget vrij om deze functie structureel uit te kunnen breiden met een extra combinatiefunctionaris voor New Culture. De combinatiefunctionaris New Culture (werktitel) heeft als taak de vernieuwende culturele initiatieven te verbinden met de bestaande (muziek)verenigingen, instellingen uit de Basisinfrastructuur en het onderwijs. We beraden ons nog op welke instelling het werkgeverschap van deze tweede combinatiefunctionaris op zich kan nemen, ook in relatie tot de nieuwe wetgeving rondom combinatiefunctionarissen.

In het kort:

• Investeert de gemeente in de (digitale) zichtbaarheid, beleving, promotie, onderhoud en verduurzaming van fysiek erfgoed. In de nieuwe Erfgoedvisie (2023) wordt hier nader op ingegaan.

• Brengt de gemeente ambachten, amateurkunsten en het verenigingsleven in beeld in een jaarlijkse communicatiecampagne om ook anderen te inspireren cultuur te beoefenen.

• Gaat de gemeente met de amateurkunsten in gesprek over mogelijkheden om de zichtbaarheid te verbeteren.

• Past de gemeente de subsidieregeling voor amateurkunsten aan per 2024. Hiervoor zullen er in 2023 overleggen met o.a. amateurkunstverenigingen plaatsvinden.

• Worden verenigingen gestimuleerd om bij het Huis voor de Kunsten Limburg de kennis en expertise op te halen over onder andere bestuursondersteuning, financieringsmogelijkheden, ledenwervingsmogelijkheden en verenigingscafés.

• Wordt monumentaal erfgoed waar mogelijk beschikbaar gesteld voor jonge makers en evenementen als presentatie of onderzoeksplek.

• Stellen we voor dat de combinatiefunctionarissen een keer per jaar een ‘culturele beursvloer’ organiseren waar verenigingen, urban initiatieven, immaterieel erfgoed, onderwijs en ondernemers de ruimte krijgen om de vraag en het aanbod vanuit de culturele sector samen te laten komen met als doel meer samenwerking te genereren.

• Continueert de gemeente het convenant Cultuureducatie Primair Onderwijs Roermond met haar partners stichting ECI en stichting Swalm en Roer voor de inzet van de bovenschoolse cultuurcoördinator in het primair onderwijs.

• Zet de gemeente in op de verbinding tussen cultuur en het gezondheidsbeleid middels de ondersteuning van het programma ‘Nooit te Oud?!’, waarbij we als voorwaarde stellen dat de verduurzaming van dit programma binnen enkele jaren wordt geborgd.

• Onderzoekt de gemeente de mogelijkheid om Cultuurbus Roermond te realiseren. Deze bus kan worden ingezet door het onderwijs om kostenneutraal tussen de onderwijsinstelling en de culturele instellingen te reizen.

• Geeft de gemeente het Platform Cultuur Roermond de opdracht om vanaf start schooljaar 2023-2024 de ambachten, amateurkunsten en het verenigingsleven in een jaarlijkse communicatiecampagne in beeld te brengen door middel van posters en social media inzet om inwoners te inspireren deel te nemen aan cultuur (timing net na de zomervakantie i.v.m. de start van cursussen).

• Continueren we de subsidie aan Jeugdcultuurfonds en Kunstbende Limburg omdat we vinden dat alle jongeren in Roermond op een laagdrempelige manier toegang moeten hebben tot een podium.