Erfgoed, archeologie, monumenten, etc.

4.2 Het archief

Het archief van de gemeente Roermond is ondergebracht bij het Gemeentearchief Roermond (GAR). Naast beheer en behoud heeft het GAR een informerende en inspirerende rol naar het publiek toe. De werkzaamheden zijn gebaseerd op de landelijke wetgeving, zoals vastgelegd in de Archiefwet, de Omgevingswet en de Wet Open Overheid. Alle aangesloten overheidsorganisaties dienen een opslagmedium te realiseren dat duurzaam, veilig en betrouwbaar is, het zogenaamde e-Depot. Dit is een wettelijke taak. Hier wordt de komende jaren vorm en uitvoering aan gegeven, deze wettelijke taak valt onder de algemene begroting van de gemeente. Vergroting van cultuurparticipatie is de tweede wettelijke taak in de Archiefwet, deze taak sluit aan bij voorliggende visie. Het GAR wil méér verhalen van Roermond zichtbaar maken op de eigen website, www.archiefroermond.nl, zodat het huidige online bezoekersaantal van 200.000 binnen tien jaar naar 750.000 bezoekers per jaar kan stijgen. De ontwikkelingen bij collega archieven zoals in Weert geven het vertrouwen dat dergelijke bezoekerscijfers haalbaar zijn. Daarnaast wil het GAR méér activiteiten kunnen gaan organiseren om zich beter te laten zien aan de inwoners van Roermond middels lezingen, publicaties en exposities in het Historiehuis en/of het Cuypershuis. Het onderwijs speelt hierin een belangrijke rol. Het is van groot belang dat alle leerlingen uit het basis – en voortgezet onderwijs tenminste eenmaal in hun schoolcarrière in aanraking komen met het archief. Het begrijpen van de geschiedenis van Roermond is belangrijk en draagt in belangrijke mate aan burgerschap.

Het Historiehuis is het podium voor het Gemeentearchief om vaste- en wisselexposities te houden in de Bibliotheek van Roermond. Met tijdelijke presentaties, al dan niet op locatie, wordt aangesloten op actuele gebeurtenissen in de regio, actuele maatschappelijke onderwerpen en aanwinsten in de collectie. Het Historiehuis is het publiekscentrum en ‘etalage’ van het Gemeentearchief Roermond en wordt ook door het Archief beheerd. Doelgroepen zijn zowel de inwoners van Roermond als ook de bezoekers aan de stad (toeristen). Daarnaast wordt ook gekeken naar andere partijen in de stad waar historische wisselexposities gehouden kunnen worden, bijvoorbeeld zoals in 2022 in Kapel in ’t Zand de Sinti-expositie “Nooit Bevrijd” of in de Caroluskapel voor de expositie “Geboorte van Nederland 1572: Roermond, het andere verhaal!”.

4.3 Kunstuitleen

Sinds 1980 heeft gemeente Roermond een kunstuitleen. Hieraan wordt uitvoering gegeven door het Bonnefanten Museum in Maastricht op locatie van de ECI Cultuurfabriek. Hieraan ten grondslag ligt een overeenkomst waarin afspraken zijn vastgelegd over o.a. huisvesting, inzet van personeel, openingstijden en dienstverlening. De gemeente hecht waarde aan de toegang tot beeldende kunst op een laagdrempelige manier zoals nu van toepassing is in de Kunstuitleen. Tot 2021 lagen afspraken tussen gemeente en Bonnefanten Museum in een overeenkomst vastgelegd. Vanaf 2022 gaan we een subsidierelatie met elkaar aan om de Kunstuitleen in stand te houden en te versterken.

4.4 Monumenten, beschermde gezichten, cultuurlandschappen en de nieuwe erfgoedvisie

Roermond is in het bezit van een grote collectie monumenten en twee van rijkswege beschermde gezichten (Asselt en de Roermondse binnenstad) met een groot nationaal en plaatselijk historisch belang. Jaarlijks trekt Roermond duizenden bezoekers die de binnenstad en omgeving bezoeken om te genieten van alle historie en schoonheid die in deze monumenten tot uitdrukking komt. Een behoud van dit bijzondere erfgoed voor toekomstige generaties is dan ook essentieel, net zoals het sterker beleefbaar maken van deze monumenten om meer hedendaags publiek in aanraking te brengen met deze geschiedenis. Ook het fraaie buitengebied verdient daarbij aandacht en betere regelgeving. Hier wordt aan gewerkt in SML-verband samen met collega’s van groen en ecologie en met partners van buiten in het project Cultuurlandschappen.

De ingang van de Omgevingswet brengt met zich mee dat monumenten, cultuurlandschappen en de beschermde gezichten Asselt en binnenstad Roermond planologisch beschermd moeten worden. Dit via Omgevingswet-bestendige regelgeving en via digitale verankering in het Digitale Stelsel Omgevingswet. Nieuw is ook dat de omgeving van een monument mee zal worden genomen in de beoordeling van plannen. De erfgoedvisie volgt in 2023.

4.5 Kerkenvisie

Roermond heeft een rijk bezit aan monumentale kerken. In de kerkenvisie komen eigenaren en andere partijen aan het woord die betrokken zijn bij het instandhouden, onderhouden en/of de toekomst van deze gebouwen. Een inventarisatie van wat nodig is om de toekomst van deze monumenten te garanderen is gemaakt en op basis daarvan zijn een aantal vervolgstappen besloten. Het gaat daarbij om projecten die het religieuze erfgoed onder de aandacht te brengen maar ook om projecten die eigenaren faciliteren bij het onderhoud van hun monument. In 2023 zullen deze vervolgstappen worden voorbereid en zal een voorstel over de financiering ervan aan het college worden voorgelegd. Verder is van groot belang dat naar aanleiding van de kerkenvisie erkend is dat het religieuze erfgoed deel uitmaakt van de identiteit van Roermond.

4.6 Archeologie

Als gevolg van de enorme bouwhausse en de grote wegenprojecten, zijn in de afgelopen twintig jaar in Roermond ongeveer vierhonderd archeologische studies verricht. Vaak gaat het om bureaustudies maar het betreft ook onderzoeken in de vorm van proefsleuven, archeologische begeleiding en opgravingen. Belangrijk is dat al deze informatie ook zijn weg naar het publiek vindt om inwoners en bezoekers te informeren, te inspireren en te verwonderen over alles wat er gevonden wordt in ‘hun’ gemeente. Om de verzamelde archeologische informatie doelmatig te gebruiken is het nodig om een samenvatting van al deze onderzoeksresultaten op te laten stellen. De geschiedschrijving van de stad kan dan met deze nieuwe inzichten aangevuld worden. Om archeologische verhalen en vondsten blijvend toegankelijk te houden wordt de lijn doorgezet met betrekking tot het zichtbaar maken en ontsluiten van belangwekkende archeologische vondsten, in navolging en door middel van de Archeoroute. Het rijke archeologisch erfgoed draagt zo bij aan de aantrekkelijkheid van Roermond.

Om de kwaliteit van monumenten en erfgoed te waarborgen:

• Investeert de gemeente in de (digitale) zichtbaarheid, beleving en onderhoud van fysiek erfgoed.

• Gaat de gemeente in gesprek met eigenaren van onroerend goed, Citymanagement en Limburg Marketing om monumenten vaker open te stellen voor bijzondere projecten en evenementen.

• Wordt in 2023 een nieuwe erfgoedvisie op hoofdlijnen vastgesteld, als richtinggevend document dat de Roermondse raad en samenleving in de breedte de wettelijke verplichtingen, maatschappelijke trends en (gemeentelijke) beleidswensen toont. De invoering van de Omgevingswet en verduurzaming van monumenten vragen daarbij veel aandacht.

• Hanteert de gemeente een andere houding ten aanzien van monumenten: van objectgerichte monumentenzorg naar gebiedsgerichte monumentenzorg. Dit houdt in dat we monumenten beoordelen in hun omgeving.

• Continueren en innoveren we evenementen en maatschappelijke initiatieven zoals Open Monumentendag, de Nationale Archeologiedagen en uitwerking 3e glasvondst.