Verhalen die herkenbaar zijn voor iedereen: theatermaker en actrice Mayke Roels

Je bent een geboren en getogen Roermondse theatermaker. Kun je iets vertellen over je makerschap in Roermond?
Van jongs af aan ben ik gefascineerd door theater. In 2016 studeerde ik dan ook af als theatermaker aan ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten in Arnhem. Tijdens mijn afstuderen was het culturele landschap in Roermond erg schaars waardoor ik genoodzaakt was om me als theatermaker verder te ontplooien in Zuid-Limburg. In bijvoorbeeld Heerlen en Sittard heb ik mijn eigen artistieke handtekening kunnen ontwikkelen door bijvoorbeeld letterlijk de wijken in te trekken en te werken met persoonlijke verhalen.

Met de kneepjes van het theatervak op zak, ben ik nu ‘terug’ op mijn plek in Roermond. Als ik hier de wijken in ga, heb ik als geboren en getogen Roermondse hopelijk toch een kleine voorsprong. In deze omgeving ben ik opgegroeid waardoor ik sneller contact maak. Ik ben benieuwd of het me lukt om me als maker verder te wortelen in Roermond. Ik sta te popelen om de wijken in te trekken en sámen met inwoners theater te maken over wat hen bezighoudt in het hier en nu. Er zijn veel inspirerende ontwikkelingen gaande in de gemeente Roermond. De neuzen staan de goede kant op en cultuur is hier bezig aan een opmars. Kijk maar naar wat ECI tegenwoordig doet en nieuwe initiatieven zoals Nieuw Helden, heel inspirerend!

“Toen ik in 2016 als theatermaker afstudeerde, was ik genoodzaakt om me als theatermaker verder te ontplooien in Zuid-Limburg. Met de kneepjes van het theatervak op zak, ben ik nu ‘terug’ op mijn plek in Roermond waar ik geboren en getogen ben. Ik sta te popelen om de wijken in te trekken en sámen met inwoners theater te maken over wat hen bezighoudt in het hier en nu.”

Kun je een voorbeeld noemen van een plek of gebeurtenis waar jouw theaterhart sneller van gaat slaan?
De Donderberg is een wijk die ik graag beter zou willen leren kennen. In deze wijk is de afgelopen jaren veel geïnvesteerd. Wat ik wil vermijden is dat inwoners zeggen ‘oh daar is de volgende theatermaker die verhalen komt ophalen’. Ik wil het onzichtbare zichtbaar maken en daarin uniek zijn als theatermaker. Niet alleen de schoonheid, maar ook de lelijkheid durven laten zien. Belangrijk is om mijn eigen kijk mee te nemen en mijn persoonlijke vooroordelen, die ik misschien onbewust heb, tegen het licht te houden. Soms denk ik dat ik als maker al veel weet over een wijk, maar die perspectieven kantelen of worden vernieuwd zodra ik daadwerkelijk aan de slag ga en met inwoners contact maak. Daarom vind ik het belangrijk om te kijken wat leeft, wat speelt en dat vervolgens op een aansprekende manier te reconstrueren. Zo staan altijd de mensen en een menselijke blik centraal in mijn werk.

Fascinerend vind ik de muziekflats in de Donderberg. Oorspronkelijk zijn deze flats gebouwd voor elite en kunstenaars als toekomstige bewoners. Dit werd ‘van bovenaf’ zo bedacht, maar de realiteit ontwikkelde zich anders. Binnenin de wijk leefden andere dynamieken waaraan door hogerhand voorbij was gegaan. Daar wil ik graag iets mee!

Wat hoop je als maker te bereiken met jouw theaterproducties?
Kern van mijn werk is dat ik verbindingen tussen mensen probeer te leggen. Ik ben altijd op zoek naar een zo divers mogelijke groep deelnemers die hun perspectieven en verhalen willen delen. Op die manier ontstaat een gedetailleerde weergave van wat inwoners bezighoudt. Het aanspreken van een breed publiek hoort daarbij, om daadwerkelijk een dialoog op gang te kunnen brengen. Ik zoek altijd naar de thema’s die universeel en voor iedereen herkenbaar zijn. Waar ontmoet je elkaar op menselijk niveau? Die vraag staat centraal.

“Cultuur in Roermond mist nog een identiteit. Dit nieuwe cultuurbeleid kan echt een verschil maken en iets in beweging zetten. Ik zou willen dat in Roermond meer de focus wordt gelegd op het zichtbaar maken van verhalen. Geen grote namen zomaar naar de stad halen, maar echt lokaal talent aanboren.”

Hoe zie jij cultuur in Roermond, nu en in de toekomst?
Dat vind ik een moeilijke vraag. Ik denk meteen aan geijkte punten zoals de Sint-Christoffelkathedraal, het dialect dat hier gesproken wordt, de vele verenigingen. Maar wat mij betreft mist cultuur in Roermond nog een identiteit. Dit nieuwe cultuurbeleid kan daarom echt een verschil maken en wat in beweging zetten!

Ik zou willen dat in Roermond meer de focus wordt gelegd op het zichtbaar maken van verhalen. Geen grote namen zomaar naar de stad halen, maar echt lokaal talent aanboren. Zet in op verhalen die volgbaar, herkenbaar zijn. Als maker is het belangrijk om gedragen te worden, de gemeente voorop, gevolgd door culturele instellingen, sociale organisaties én inwoners. Stap als gemeente samen met een maker op de trein, bepaal de richting, maar geef makers ook een stukje vertrouwen, zelfs als een project mislukt. Als iets mislukt trek je daar samen lessen uit en kijk je hoe het anders had moeten gaan. Faciliteer makers waar nodig, en blijf daarna in gesprek of het goede spoor wordt gevolgd. Maar durf ook de plank eens helemaal mis te slaan, onmisbaar als je een dynamische maakplaats wil creëren waar cultuur kan bloeien. Je doet dan samen onderzoek, alleen zo vind je iets van een culturele identiteit van Roermond.

Als je kijkt naar wat er de afgelopen tien jaar met de stad Heerlen is gebeurd, vind ik dat als maker erg inspirerend! Daar is echt een identiteit gevonden. Dat soort ontwikkelingen gun ik Roermond ook. Dat overal cultuur te zien, te ervaren is, in de stad, in het landschap en in de omliggende wijken. Het zou tof zijn als over tien jaar iemand zegt ‘ik ga vanavond naar Roermond, daar gebeurt weer iets tofs, moet ik bij zijn!’. Of dat mensen vanuit Maastricht of Weert naar Roermond komen om mee te doen aan Nieuwe Helden Next Level. Dan wordt Roermond écht een culturele werkplaats waar mensen samenkomen om samen cultuur te beleven!

Foto: Joost Milde.